To, że polskie wzornictwo i meblarstwo mają się dobrze, to nie zwykły zbieg okoliczności, ale ponad 100-letnie doświadczenie wywodzące się z udanego połączenia profesjonalnych artystów kształconych w najlepszych Akademiach Sztuk Pięknych i artystów ludowych, którzy swoje doświadczenie pracy z różnymi materiałami kształtowali przez setki lat. Połączenie tych dwóch sposobów wytwarzania przedmiotów użytku codziennego sprawiło, że polskie wzornictwo jest doceniane na całym świecie, a polska branża meblarska znajduje się w czołówce światowych rynków eksportowych.
Polska gigantem w branży meblarskiej
Na początku lat 90. w Polsce dynamicznie rozwija się przemysł meblarski, wprowadzający szereg nowych wzorów autorstwa polskich projektantów. Już w drugiej połowie lat 90. polskie meble stają się najważniejszym polskim produktem przemysłowym. To najbardziej dynamicznie rozwijająca się gałąź przemysłu w Polsce, zatrudniająca ponad 200 tys. osób i warta ponad 52 miliardy złotych. Polska produkuje dużo mebli i posiada dobrze prosperujące, rodzinne firmy. Jesteśmy czwartym eksporterem mebli na świecie, zaraz za Chinami, Niemcami i Włochami. Najwięcej polskich mebli sprzedaje się na rynku niemieckim. Warte podkreślenia jest to, że większość firm meblarskich to firmy o polskiej strukturze własnościowe i często są to tzw. firmy rodzinne, takie jak powstałe w latach 90-tych Black Red White, FORTE, VOX, Nowy Styl i Kler.
Polska jest 4. eksporterem mebli na świecie i 6. największym ich producentem. Głównymi rynkami zbytu są dla nas rynki europejskie, a największym pozaunijnym – Stany Zjednoczone. Rodzinna specyfika rynku meblarskie przejawia się także w dużym wsparciu dla polskich projektantów.
Liczne sklepy i salony, nie tylko stacjonarne, ale i sklepy e-commerce szczególnie promują zdolnych, polskich projektantów. Widoczne jest to podczas corocznych konkursów takich jak Must have, Top Design Award, branżowych targów: Warsaw Home czy 4 Design Days i festiwali: Łódź Design czy Gdynia Design.
Krótka historia wzornictwa przemysłowego
Nowoczesne wzornictwo przemysłowe zainicjowało powstanie w połowie XIX wieku w Anglii, a dopiero pod koniec tego wieku w Polsce - Ruchu Odrodzenie Sztuk i Rzemiosł. Oderwanie sztuk pięknych od wszelkich związków z użytecznością tylko pogłębiło przepaść między techniką a sztuką, wynikającą z wprowadzenie mechanizacji pod koniec XIX wieku. Przedmioty, wytwarzane już wtedy mechanicznie, zatraciły swój artystyczny i narodowy charakter, wzory powstałych w ten sposób przedmiotów użytkowych bardziej kształtowane były przez możliwości techniczne maszyn niż przez narodowy charakter miejsca ich wytworzenia. Design stał się bardziej uniwersalny i globalny, a nawet przestał odgrywać szczególną role w tworzeniu przedmiotów codziennego użytku. Funkcjonalność i niskie koszty produkcji spowodowały, że pojęcie sztuki użytkowej zanikło. Przedmioty stały się utulitarne.
Narodziny polskiego designu
W Polsce na początku lat 20 i 30 postawiono sobie za cel podniesienie artystycznej jakości produkcji rzemieślniczej. Tradycyjne metody produkcji, narzędzia i urządzenia techniczne miały znaleźć nowe zastosowanie w rękach wykształconych na Akademiach Sztuk Pięknych artystów. W Warsztatach Krakowskich – powstałych w 1913 roku zakładano pracownie meblarskie, tkackie, kaletnicze, zabawkarskie, introligatorskie i farbiarskie. Warsztaty Krakowskie stały się podwaliną pod Polską Szkołę Designu. Spuściznę po nich przejęła Spółdzielnia Artystów „Ład”, która po roku 1926 rozwijała tradycje polskiej sztuki dekoracyjnej. Takie nazwiska jak Józef Czajkowski, Karol Stryjeński, Kazimierz Młodzianowski, Wojciech Jastrzębski czy Karol Tichy i Eleonora Plucińska oraz młodsze pokolenie artystów lepiej rozumiejące problemu produkcji, kontynuowali rozwój polskiej sztuki użytkowej w oparciu o rodzime tradycje, technologie i materiały. Choć zdarzały się przypadki wykonywania niektórych mebli z drogich, importowanych materiałów. Meble, tkaniny czy ceramika projektowana i wytwarzana w Polsce zdobywała nagrody na wystawach paryskich. Część wyrobów wykonywana była ręcznie, inne starano się realizować w zakładach przemysłowych. Powoli rzemieślnicza ortodoksja ustępowała na rzecz rodzącego się wzornictwa przemysłowego. Po II wojnie tradycje te, mniej lub bardziej udane, próbowano podporządkować Centrali Przemysłu Ludowego i Artystycznego – znanego pod skrótem CEPELIA.
Po wojnie do lat 50-tych działało Biuro Nadzoru Estetyki Produkcji, które zastąpiono Instytutem Wzornictwa Przemysłowego – które za zadanie postawiło sobie przystosowanie tradycji ludowych do technologicznych potrzeb produkcji masowej oraz kształcenia projektantów. Powstały zespoły projektowe które łączyły pracę artystów ludowych z profesjonalnymi artystami, adoptowano miejscowe wzory do technik wymagań przemysłu. Program ten działał aż do lat 70-tych i dzięki niemu traktowano wzornictwo jako dziedzinę sztuki, gdzie podkreślano rolę projektanta jako artysty. Do dziś z działających wcześniej katedr wzornictwa przemysłowego nadal funkcjonują wydziały specjalizujące się w różnych dziedzinach.
W Poznaniu kształci się projektantów mebli, we Wrocławiu - szkła i ceramiki, w Łodzi - tkanin i mody, w Gdańsku - wyposażenia okrętów, a w Krakowie i w Warszawie jest to projektowanie systemów, ergonomia, sprzęt rehabilitacyjny, AGD i elektronika.
Mały fotel – wielki design
Styl skandynawski z impetem zdobył serca Polaków, nic dziwnego skoro wzornictwo skandynawskie w dużej mierze nawiązuje do modnego w czasach PRL, łatwego w produkcji ale wygodnego i designerskiego (jak na tamte czasy) projektowania. Jednak najbardziej popularnym i ponadczasowym okazał się słynny na całym świecie fotel Model 366 autorstwa Józefa Chierowskiego. Jego współczesna, odświeżona forma, w wielu wariantach prezentowana jest przez wielu projektantów i producentów mebli promujących klasyczny minimalizm.
Fotel 366 nazwany fotelem klubowym, to obecnie kultowy fotel, który jest dowodem na to, że dobry design będzie modny nawet po 60 latach. To właśnie na początku lat 60-tych w Dolnośląskiej Fabryce Mebli powstał ten wygodny i funkcjonalny fotel. Charakterystyczne, zwężane ku dołowi nogi, trapezowe siedzisko obite gruba tapicerką i niewielki rozmiar bryły, sprawiają, że model ten w przeróżnych wersjach kolorystycznych tapicerki do teraz często występuję w przeróżnych aranżacjach wnętrz. To doskonały przykład ponadczasowości wzornictwa, które po 60 latach nadal zaskakuje swoją funkcjonalnością i modnym designem.
Polskie wzornictwo przemysłowe na topie
Na rynku mebli polskie wzornictwo ma się doskonale. To, że 90% polskich mebli trafia na rynek niemiecki, brytyjski, czeski czy amerykański to niewątpliwe zasługa najwyższej jakości wykonania mebli i wypracowanej przez prawie 100-lat dobrej polskiej szkoły wzornictwa przemysłowego.
Kampania #Wybierampolskidesign, której autorami są PLNDesign.pl -portal promujący polski design i GoodInside.com- sklep z polskim wzornictwem -zwraca szczególna uwagę na produkty naszych rodzimych projektantów i producentów i często pozwala młodym, utalentowanym projektantom pokazania szerzej swojego warsztatu i produktów. 9 z 10 firm na tej liście zajmuje się projektowaniem i produkcją mebli. Są wśród nich: RAW, Custom Shop, Dyle, Talukko, Projekt 68, Phormy, Nowymodel, DO_M i Hennil. Tylko jedna Kaspa to producent oryginalnych lamp.
Wśród innych rankingów w pierwszej dziesiątce zazwyczaj wymieniani są projektanci czy marki zajmujące się meblami. Wśród najlepszych i najciekawszych projektów wymienić można jednym tchem:
- Fameg - producenta mebli giętych,
- Miloni -producenta stołów z litego drewna,
- Paged – z ponad stuletnią tradycja produkcji mebli giętych eksportujących do 50 krajów w tym USA, Australii, Japonii czy Kolumbii,
-Nurt – duet projektantki Mai Ganszyniec i rzemieślnika Bogusława Lisa
- markę Viury – producenta mebli ze sklejki w wyrazistych kolorach.
